Tuesday 23 October 2012

ဒိုမီနိုဖြစ်စဉ် (Domino effect)




ဒိုမီနို (အကျိုးသက်ရောက်မှူ)  ဖြစ်စဉ်

ကျွန်တော်တို့ နေထိုင်ရာ လောကမှာ ဒီဖြစ်စဉ်ကို မကြာခဏ အသွင်အမျိုးမျိုးနဲ့ တွေ့ရတတ်ပါတယ်။ လက်တလော ရခိုင်အရေးအခင်း၊ မြန်မာ့ နိုင်ငံရေး ဖြစ်စဉ် တို့လို သိသာ ထင်ရှားတဲ့ ကိစ္စတွေမှစလို့ စာမှန်မှန်မကျက်တဲ့ ကျောင်းသားတစ်ယောက် စာမေးပွဲ ကျရခြင်း စတဲ့ သာမန်ကိစ္စတွေ အထိ အားလုံးဟာ ဒိုမီနိုဖြစ်စဉ်မှာ အကြုံးဝင်နေပါတယ်။
ဒိုမီနိုဖြစ်စဉ် ဆိုတာ သေးငယ်တဲ့ ပြောင်းလဲမူလေး တစ်ခုရဲ့ သက်ရောက်မှူကနေ အစပြုပြီး နောက် အလားတူ အကျိူးဆက်တစ်ခုကို ဖြစ်စေခြင်း၊ အဲဒီ အကျိုးဆက်ကနေ အကြောင်းတစ်ခုဖြစ်လာပြီး နောက်ထပ် အကျိုးဆက်တစ်ခုကို ဖြစ်စေခြင်း စသည်ဖြင့် ဆင့်ကဲဆင့်ကဲ ဖြစ်သွားတဲ့ ဖြစ်စဉ်မျိုးကို ခေါ်ပါတယ်။ ပုံမှာတွေ့ရတဲ့အတိုင်း ဒိုမီနို(ဒိုးဇက်) ပြားလေးတွေကို အစီအရီ ထောင်ထားရာကနေ ရှေ့ဆုံးက အပြားလေးကို တွန်းလှဲလိုက်ရင် သူကနေ နောက်တစ်ပြားကို တိုက်လှဲ၊ နောက်တစ်ပြားကို တိုက်လှဲနဲ့ နောက်ဆုံး တိုက်လှဲလို့ရသလောက် ဆက်တိုက် ဖြစ်သွားတဲ့ ဖြစ်စဉ်မျိုးပါ။
တကယ်လို့ ဒီဖြစ်စဉ်ဟာ ဒိုမီနိုပြား နည်းနည်း နဲ့ပဲ ရပ်တန့်သွားရင် ဒါမှမဟုတ် အရေးမပါ သေးငယ်တဲ့ ဒိုမီနိုပြားလေးတွေပဲ ဖြစ်ခဲ့ရင်တော့ လူမသိသူမသိနဲ့ ပြီးသွားမှာပါ။ chain reaction လို့ခေါ်တဲ့ ဆင့်ကဲ အကျိုးသက်ရောက်မှူ များလာရင်၊ impact ခေါ် အကျိုးသက်ရောက်မှူ ကြီးကျယ်လာရင်တော့ ဒိုမီနိုဖြစ်စဉ်ကို ပိုထင်ရှားလာစေပါတယ်။ ဒိုမီနိုဖြစ်စဉ်လို့ ဆိုလိုက်တိုင်းလဲ အကုန် အဆိုးဘက်ကိုပဲ ဦးတည်နေတယ်လို့ ဆိုတာမဟုတ်ပါဘူး။ အကြောင်းကြောင့် အကျိုးဖြစ်လာတဲ့ ဆင့်ကဲ ဖြစ်စဉ်သဘာဝ ကိုသာ ဆိုလိုခြင်းပါ။

 
ဒါဆိုရင် မလိုလားအပ်တဲ့ ဒိုမီနိုဖြစ်စဉ်တစ်ခုကို ဘယ်လို တုန့်ပြန်ဆောင်ရွက်ရမလဲ။ အဖြေကတော့
(၁) ပြိုလဲတော့မယ် (သို့မဟုတ်) နောက်တစ်ခုကို တိုက်လှဲတော့မယ့် ဒိုမီနိုကို အရင်တွေ့အောင်ရှာပါ
(၂) ၎င်းကို အစဉ်တန်းမှနေ အမြန်ဆုံး ဖယ်ထုတ်ပါ
(၃) လဲသွားတဲ့ ဒိုမီနိုတွေကို ပြန်ထောင်ပါ။
ဒိုမီနိုဖြစ်စဉ် တစ်ခုဖြစ်လာရင် အရင်ဆုံးလုပ်ရမယ့် အလုပ်က ဆက်တိုက်ပြိုလဲမှူတွေ ရပ်တန့်သွားအောင် အမြန်ဆုံး ဖြတ်တောက်ပစ်ဖို့ ပါပဲ။ ပြီးမှသာလျှင် ပြိုလဲသွားတာတွေကို ပြန်လည် တည့်မတ်ခြင်းကို လုပ်သင့်ပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ဒိုမီနိုဖြစ်စဉ် ရဲ့သဘောကိုက ဆင့်ကဲ သက်ရောက်နိုင်ခွင့် ရှိသ၍ ဆက်ဖြစ်သွားမှာဖြစ်တဲ့ အတွက် တားဆီးမှူနောက်ကျလေ ပြိုလဲမှူပိုများလေ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒီသဘောတရားဟာ ရိုးရှင်းလွယ်ကူသလောက် တကယ့်လက်တွေ့မှာလည်း အသုံးဝင်လှတာကို တွေ့ရမှာပါ။ ဥပမာ တစ်ခုအနေနဲ့ စာမေးပွဲကို မသမာတဲ့နည်းနဲ့ ဖြေနေကြတဲ့ ကျောင်းသားများ အဖြစ်ကို ဒိုမီနိုဖြစ်စဉ် မိုဒယ်မှာ တင်ကြည့်ရအောင်။ ဒီလိုလူငယ်မျိုးဟာ လုံလောက်တဲ့ အခြေခံ အရည်အချင်းမပြည့်ဝတဲ့ အတွက် လုပ်ငန်းခွင်မှာ သင်ယူမှူနှေးကွေးမယ်၊ ထုတ်လုပ်မှူညံ့မယ် နောက်တစ်ခါထပ်ပြီး  မရိုးမသား လုပ်ဖို့ကိုလဲ ဝန်မလေးတော့ဘူး။ ဒါကြောင့် အမြန်တားဆီးအပ်တဲ့ ဖြစ်စဉ်မျိုးပဲဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကို ဒိုမီနိုပြားလေးတွေ အနေနဲ့ ကြည့်ရင်
(၁) အရည်အချင်း မပြည့်မှီပဲ အောင်ခြင်း (သို့) စာမေးပွဲကျခြင်း
(၂) စာမေးပွဲကို မရိုးမသားဖြေခြင်း
(၃) သင်ခန်းစာကို ကောင်းစွာနားလည်အောင် အားမထုတ်ခြင်း
(၄) အစဉ်အလာ နှင့် ပတ်ဝန်းကျင်မှ ၎င်း အခြေအနေသို့ တွန်းပို့ခြင်း
ဒီမိုဒယ်မှာ ဆိုရင် (၄)ကြောင့် (၃) လဲ၊ (၃)ကြောင့် (၂) လဲ၊ (၂)ကြောင့် (၁) လဲ ဖြစ် လာနိုင်ပါတယ်။ ဒါဆို အခု ဘယ်ဒိုမီနိုက လဲတော့မလဲ….. ဒါဟာ အရေးကြီးပါတယ်။ ကျောင်းသားလူငယ်တစ်ယောက် အနေနဲ့ကြည့်မယ်ဆိုရင် နံပါတ်(၄) ဟာ လဲနေပါပြီ။ သူ့အနေနဲ့ အမြန်ဆုံးလုပ်ရမှာက နံပါတ် (၃)ကို ဆွဲထုတ်ဖို့ပါပဲ။ ဆိုလိုတာက သင်ခန်းစာကို နားလည်အောင် အားထုတ်ဖို့ပါ။  ဒါမှ (၂) နဲ့ (၁) တို့ ဆက်မလဲ မှာဖြစ်ပါတယ်။ အုပ်ချုပ်သူ လူကြီးပိုင်းအနေနဲ့ကတော့ (၄) နဲ့ (၃) ဟာ သူတို့ ရုတ်တရက် ဆွဲမထုတ်နိုင်တဲ့ ဒိုမီနိုတွေဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် စာမေးပွဲများကို စည်းကမ်းတင်းကျပ် ခြင်းအားဖြင့် (၂)ကို ဆွဲထုတ်ပြီး ဖြစ်စဉ်ကို အမြန်ရပ်အောင် လုပ်ရပါမယ်။ ပြီးတာနဲ့ (၄)နဲ့(၃)ကို ပြန်ထောင်ဖို့ ကြိုးစားရပါမယ်။ ဒါဟာ ဖြစ်စဉ်ကို အကျဉ်းရုံး ဖေါ်ပြခြင်းသာ ဖြစ်ပြီး ဒီထက်ပို ကျယ်ပြန့်စွာ စဉ်းစားနိုင်လေ ပိုထိရောက်စွာ တားနိုင်လေ ဖြစ်မှာပါ။
ရခိုင် အရေးအခင်းမှာ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ပြောတဲ့ “ပထမဆုံး ဖြစ်သွားတဲ့ အမှူကို တရားဥပဒေ အတိုင်း လျှင်မြန်စွာ တုန့်ပြန်ဆောင်ရွက်ဖို့” ဆိုတာဟာ လဲနေတဲ့ ဒိုမီနိုကို နောက်တစ်ခုကို ထပ်မတိုက်လှဲခင် ဆွဲထုတ်ဖို့ ဆိုလိုတာပါ။ နှေးသွားတဲ့ အတွက် ရလဒ်ကတော့ မြင်ကြတဲ့ အတိုင်းပါပဲ။ ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် လူတွေ ထပ်သေရတာဟာ မလိုလားအပ်တဲ့ ဖြစ်ရပ်တစ်ခုပါပဲ။ ဒါကြောင့် အခုနေ မှာ ရခိုင်ပြည်နယ်တွင်း မျှတတဲ့ တရားဥပဒေ စိုးမိုးမှူနဲ့ နောက်ထပ် သွေးထိုးလှူံ့ဆော်မှူတွေ ထပ်မလုပ်ဖို့ အလွန် အရေးကြီးပါတယ်။ ဒါကို အမြန်ဆုံး ဖြစ်အောင်လုပ်ပြီးမှ အရင်ခေတ် အဆက်ဆက်က လဲခဲ့ရတဲ့ ဒိုမီနိုတွေကို ပြန်ထောင်ရမှာပါပဲ။
ဒီထက်ပိုပြီး ဖြန့်ကျက်တွေးမယ်ဆိုရင် ဗုဒ္ဓဘုရားရှင်ရဲ့ ပဋိစ္စသမုပါဒ် လည်ခြင်းပြတ်ခြင်း တရားတို့ဟာလည်း လဲပြီးသား အရာတွေကို ပြန်ထောင်ဖို့ ကြိုးစားတာထက် လဲတော့မယ့် အရာကို သိဖို့နဲ့ အမြန်ဆွဲထုတ်ဖို့ လမ်းညွှန်ခြင်းများ ဖြစ်ကြပါတယ်။ ဒါမှသာလျှင် သံသရာတစ်လျှောက်လုံး ဆက်လဲစရာ မလိုတော့မှာပါ။ ပဌာန်းဒေသနာတော်ဟာလည်း ဒီသဘောအတိုင်းပါပဲ။ ကျွန်တော့်လို သာမန်လူတစ်ယောက် အနေနဲ့ ရှေ့ဘဝနောက်ဘဝ မဂ်ဖိုလ် နိဗ္ဗာန် ဆိုတာတွေ ကိုဝေဖန်နိုင်တဲ့ အရည်အချင်းမရှိသေးပါဘူး။ သို့ပေမယ့် တရားတော်တွေထဲမှာ ယခုလို ယုတ္တိယုတ္တာ ကျကျ သဘာဝလောကနဲ့ ကိုက်ညီတဲ့ အတွေးအခေါ်တွေကို လှစ်ခနဲ တွေ့ရရုံနဲ့ ဗုဒ္ဓဘုရားရှင်ရဲ့ ဉာဏ်တော်ကို ကြည်ညိုရပါတယ်။
နိဂုံးချူပ်နေနဲ့ တင်ပြလိုတာကတော့ ကိစ္စတစ်ခုကို အကြောင်းအကျိုးဆက်စပ်ပြီး သရုပ်ခွဲ စဉ်းစားသင့်ကြောင်း၊ အဓိက အချက်ကို ဖမ်းမိဖို့လိုကြောင်း နဲ့ အလျှင်အမြန် တုန့်ပြန်ဆောင်ရွက်ဖို့ အရေးကြီးကြောင်းတို့ပါပဲ ခင်ဗျား။

_______
ကွန်းဇော်

ပညာချိ တို့၏ အဆိုအမိန့်များ (၂)


-       အလုပ်ချိန်/စာသင်ချိန် အတွင်း မိမိမျက်ခွံ၏ အတွင်းပိုင်းအား မလေ့လာရ။

-       ပြဿနာတစ်ခုကို ခွန်အားသုံး၍ ဖြေရှင်းခြင်းသည် အလွန်ညံ့သောနည်းဖြစ်၏။ ၎င်းကို ကလေးငယ်များနှင့် နိုင်ငံကြီးများသာ သုံးကြသည်။

-       ဆိုင်ကယ်မောင်းနေစဉ် တံတွေးထွေးလိုလျှင် ခေါင်းကို ဘေးဘက်သို့ အရင်လှည့်ပါ။

-       ကျွန်ုပ်တွင် တာဝန်ယူလိုစိတ်မရှိခြင်းသည် ကျွန်ုပ်၏ အပြစ်မဟုတ်။ ကျွန်ုပ်ကို သင်မပေးကြသူများ၏ အပြစ်သာဖြစ်သည်။

-       စစ်တမ်းကောက်ယူချက်များ၏ ရလဒ်များမှ ၄၂.၉% သည် တကယ်မလုပ်ဘဲ စိတ်ကူးတည့်ရာ ရေးထားသော ဂဏန်းများသာ ဖြစ်၏။

-       ပညာရှိသည် တွေးကြည့်၏။ လူမိုက်သည် ပြေးကြည့်၏။ ကျွန်ုပ်ကား ကိုယ့်ကိစ္စဆိုလျှင် ပြေးကြည့်၍ သူများကိစ္စဆိုလျှင် တွေးကြည့်ပေး လေသည်။

-       ရှင်သန်ခြင်းသည် နှစ်သက်စရာကောင်း၏။ သေခြင်းသည် ငြိမ်းချမ်း၏။ ကျွနု်ပ်မကြိုက်သည်မှာ ၎င်းတို့ အကြားအကူးပြောင်းပင်ဖြစ်သည်။

-       “ရိုးရိုးကျင့်၍ မြင့်မြင့်ကြံ” လျှင်အဆုံး၌ ရာထူးတက်၍ မနိုင်ဝန် ထမ်းရတတ်သည်။

-       အောင်မြင်ခြင်း၏ သော့ချက် သုံးခုရှိ၏။ တစ်၊ ဝီရိယရှိပါ။ နှစ်၊ ဆရာစားချန်ပါ။

-       သူတပါးကို မဝေဖန်ခင် နံနက်စောစောထ၍ မိမိမျက်နှာကို မှန်ထဲ၌ သေချာစွာကြည့်ပါ။ သို့မှသာ ကိုယ့်မျက်ချေး ကိုယ်မမြင်ကြောင်း စွပ်စွဲလာလျှင် မြင်ပြီးကြောင်း ဖြေရှင်းနိုင်မည်။

-       သင်အရေးကြုံတိုင်း အနားမှာ ရှိသောသူငယ်ချင်းသည် စပ်စုတတ်သောသူ ဖြစ်သည်။

-       ပြဿနာ တက်နေချိန်၌ ပြုံးနိုင်သောသူသည် တစ်ယောက်ယောက်ကို လွှဲချရန် ကြံစည်ပြီးသူ ဖြစ်၏။
_______
ကွန်းဇော်
စုစည်းတင်ပြသည်။

Sunday 9 September 2012

ပုံပြင်


 သူငယ်ချင်းတစ်ယောက်ရဲ့ဓညင်းသီး ပိုစ်လေးဖတ်မိပြီး ကြားဖူးတဲ့ ပုံပြင်လေးတစ်ပုဒ်သွားသတိရလို့ ပြောပြချင်လို့။ နားမထောင်ချင်လဲ ပြောပြီဟေ့။
ဟိုးရှေးရှေးတုံးက ရွာတစ်ရွာမှာ သိပ်ချစ်ကြတဲ့လင်မယားနှစ်ယောက်ရှိသတဲ့။ လူမှူရေး စီးပွားရေး တွေမှာလည်း နှစ်ယောက်လုံးတက်ညီလက်ညီရှိကြလို့ သာယာတဲ့အိမ်ထောင်ရေးဖြစ်ကြသတဲ့။ ဒါပေမယ့် ယောင်္ကျားက ဘာသာရေး ရိုသေကိုင်းရှိုင်းပြီး မိန်းမကတော့ ဘာသိဘာသာပဲတဲ့။ အဲလိုနဲ့နေလာလိုက်တာ တနေ့တော့ယောင်္ကျား က မကျန်းမမာဖြစ်ပြီး သေသွားပါရောတဲ့။  အဲဒါနဲ့ မိန်းမက ပူဆွေးဝမ်းနဲကျန်နေခဲ့ပြီး ယောင်္ကျားကတော့ သူ့ရဲ့ ကောင်းမှူကံကြောင့် နတ်ပြည်မှာ နတ်သားသွားဖြစ်နေသတဲ့။ နတ်သားလေးဟာ သူ့ကံကြောင့် နတ်သမီးလေးတွေ တဖက်ကိုငါးရာလောက် ပေါ်လာတာကို စိတ်မဝင်စားပဲ လူ့ပြည်က သူ့မယားဟောင်းလေးကိုပဲ လွမ်းနေပါသတဲ့။ အဲဒါနဲ့ နတ်သမီးတွေလဲတင်းပြီး သိကြားမင်းကြီး သွားတိုင်တော့ သိကြားမင်းကြီးက နတ်သားကိုခေါ်မေးတာပေါ့၊ မင်းဘာဖြစ်နေလဲဆိုပြီး။ အဲဒါနဲ့ နတ်သားလေးက သူ့မယားလေးကိုပဲ သတိရနေကြောင်း ဖြစ်နိုင်ရင် နတ်ပြည်ကို ခဏလောက်ခေါ် တွေ့လိုကြောင်း ခွင့်တောင်းသတဲ့။ သိကြားမင်းကြီးလဲ ဒီကောင်ဖာလူဒါတွေ ရှိရက်နဲ့ ငပိလွမ်းတဲ့ကောင်၊ ငပိနဲ့ ဘယ်နှစ်ရက်နေနိုင်မလဲ ကြည့်သေးတာပေါ့ ဆိုပြီး ခွင့်ပြုလိုက်ပါသတဲ့။
နတ်သားလဲ ဝမ်းသာအားရနဲ့ တခါတည်း လူ့ပြည်ဆင်း၊ သူ့မိန်းမလေးသွားခေါ်လာပြီး နတ်သမီးတွေဘေးချိတ်လို့ လူမိန်းမနဲ့ပဲ ပျော်ပျော်ကြီး ပေါင်းနေပါသတဲ့။ ဒါပေမယ့် မကြာပါဘူး လူ နဲ့ နတ်တို့ သက်တမ်းခြင်း မတူတာကြောင့် လူမိန်းမလေးဟာ အိုမင်းစပြုလာပါတယ်။ ဒါကြောင့် နတ်သားလေးက သူ့မိန်းမကို၊ အင်း ဒီတိုင်းဆိုရင်မဖြစ်ဘူး၊ မင်းလူ့ပြည် ခဏပြန်အုံး၊ ငါရွှေတွေ ပေးလိုက်မယ်၊ မင်းကုသိုလ်ကောင်းမူလုပ် ပြီး ငါနဲ့ပေါင်းရပါစေလို့ ဆုတောင်း လို့ပြောသတဲ့။ အဲဒီမှာ သူ့မိန်းမက နတ်ပြည်မှာ သီးတဲ့ အသီးတမျိုးကို အလွန်ကြိုက်နေသတဲ့။ အဲဒီအသီးဟာ အလွန်မွှေးပြီး စိမ့်တယ်ဆိုပဲ။ ဒါနဲ့သူ့ယောင်္ကျားကို အဲဒီအသီးကို ယူသွားခွင့်ပြုဖို့ တောင်းတာပေါ့။ ယောင်္ကျားနတ်သားကလဲ ဒါကနတ်ပြည်က အသီးဆိုတော့ ယူခွင့်မရှိဘူး လို့ပြောလိုက်သတဲ့။ မိန်းမက ဒါဆိုလဲပြီးတာပဲလေ ဆိုပြီး ငါးသလောက်ပြုံးလေး တစ်ချက်ပြုံးလိုက်သတဲ့။
အဲလိုနဲ့ပဲ တိုတိုနဲ့ လိုရင်းကို ပြောရရင်တော့။ မိန်းမလဲလူ့ပြည်ကို ပြန်ရောက်လာပြီး ကောင်းမှူတွေလုပ်၊ လုပ်တိုင်းလဲ သူ့ယောင်္ကျားနဲ့ပြန်ပေါင်းရပါစေလို့ ဆုတွေတောင်းသတဲ့။ နောက်ဆုံးသေသွား ပါရောတဲ့။ သူ့ယောင်္ကျားဆီ ပြန်ရောက်လား မရောက်လားတော့ မသိတော့ပါဘူး။ ဒါပေမယ့် သူသေသွားတော့ သူ့ခြံထဲမှာ ဘယ်သူမှ တစ်ခါမှ မမြင်ဘူးကြတဲ့ အပင်တစ်ပင်ကျန်ခဲ့တယ်တဲ့။ အဲဒီ အပင်က အသီးက ပြုတ်စားရင် အင်မတန် စိမ့်သတဲ့။ ဒါပေမယ့် နံတော့ အတော် နံတယ်ဆိုပဲ။ နတ်ပြည်က အသီးကို လူ့ပြည်မှာပြန်စိုက်လို့လား ဒါမှမဟုတ် ဘာလို့လားတော့ မသိကြပါဘူးတဲ့။ သူကသေသွားပြီဆိုတော့ မေးလို့လဲမရတော့ဘူးကိုး။ အဲ ပုံပြင်ကတော့ ဒါပါဘဲ။
မင်းဟာက ဘာကြီးလဲလို့ ကျွန်တော့်ကို မမေးကြနဲ့နော်။ ကျွန်တော်လဲကြားဖူးတာလေး ပြန်ပြောပြတာ။

______
ကွန်းဇော်

ပညာချိ တို့၏ အဆိုအမိန့်များ


-       “မူးလျှင်မမောင်းရ” ထို့ကြောင့် မမောင်းလျှင်မူးပါ။

-       “ယနေ့ အလုပ်ကို ယနေ့လုပ်လျှင် မနက်ဖြန်အလုပ်ကို မနက်ဖြန်လုပ်ရမည်” ထို့ကြောင့် ယနေ့ အလုပ်ကို မနက်ဖြန်လုပ်၍  မနက်ဖြန်အလုပ်ကို သဘက်ခါလုပ်ခြင်းဖြင့် သင်ယနေ့တစ်ရက် နားပါ။

-       သတိ ….. ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေး အဖွဲ့ကြီး၏ စစ်တမ်းများအရ ရေသောက်သူတိုင်း အနှေးနှင့်အမြန် သေကြသည်။

-       သင့်ကို မည်သူမှ ဂရုမစိုက်ကြဟု ထင်မြင်လာလျှင် တစ်ယောက်ယောက်ဆီက ပိုက်ဆံချေးပြီး ရှောင်နေလိုက်ပါ။

-       အပြစ်တစ်ခုခု လုပ်မိလျှင် ဘယ်သူမှ အပြစ်မတင်ခင် ကိုယ့်ကို ကိုအမြန်ဆုံးအပြစ်တင်လိုက်ပါ။ “ကိုယ့်ပေါင်ကိုယ်လှန်ထောင်းခြင်း” သည် သူများထောင်းတာထက် သက်သာသည်။

-       မိမိကိုယ်ကို ကျန်းမာအောင် နေထိုင်ခြင်းသည် တဖြည်းဖြည်း မျှင်းသေအောင်ပြုခြင်း မည်၏။

-       သင်သည် အမှန်ကိုသာ ပြောခဲ့လျှင် ၎င်းကို မှတ်ထားရန်မလိုတော့ချေ။

-       သင့်ပိုက်ဆံကို နှစ်ဆတိုးလိုလျှင် လွယ်သော နည်းတစ်နည်းသာလျှင် ရှိ၏။ “အလယ်မှခေါက်လိုက်ပါ”

-       ရုံးနောက်ကျမည်မှန်းသေချာလျှင် နံနက်စာကို အေးအေးဆေးဆေးသာ ဆက်စားပါလေ။

-       သူဌေးပြောသော ဟာသသည် အမြဲ ရယ်ရသည်။

-       အောက်ပါ အခြေအနေတွင် သတိရှိပါ။ “ဆိတ်တစ်ကောင်၏ ရှေ့တွင်၊ မြင်းတစ်ကောင်၏ နောက်တွင်၊ အရူးတစ်ယောက်၏ အနား (ဘယ်ဘက်မဆို)တွင်”

-       ဆဲခြင်းသည် ထွက်ပြေးခြင်းနှင့် လက်သီးခြင်းယှဉ်ထိုးခြင်း တို့အကြား အလယ်အလတ်ကြသော ပြဿနာ ဖြေရှင်းနည်းဖြစ်၏။


_______
ကွန်းဇော်
စုစည်းတင်ပြသည်။

နှံပြည်စုတ်ကို ကြောက်တဲ့ ရုက္ခစိုးကြီး


ဆရာတော်ကြီး တစ်ပါးက တရားဓမ္မနဲ့ ဆက်နွယ်ပြီး ဟောသွားတဲ့ ပုံပြင်လေးတစ်ပုဒ်ပါ။ ကျွန်တော်က တော့ ကိုယ်ခံစားမိသလို ပြန်လည်ရေးဖွဲ့ပြီး သူငယ်ချင်းများဖတ်ဖို့ ရှဲလိုက်ပါတယ်။ သုတ ရသ တစ်ခုခုရကြပါစေ ခင်ဗျာ။

“ဖိုးလုံးတို့ မိပေါက်တို့ လာကြဟေ့ ဖိုးဖိုး ပုံပြောပြမယ်”
“ဟေး ဖိုးဖိုးပုံပြောမယ်တဲ့ကွ၊ လာ မိပေါက် မြန်မြန်”
“ဖိုးဖိုး ဘာပုံပြောမှာလဲဟင်”
“အေးကွဲ့ ပုံပြင်လေးကတော့ နှံပြည်စုတ်ကို ကြောက်တဲ့ ရုက္ခစိုးကြီးတဲ့”
“ဟားဟား ရုက္ခစိုးကြီး ကလဲ နှံပြည်စုတ်ကို ကြောက်ရတယ်လို့”
“အေး ကြောက်ရတဲ့ အကြောင်းရှိတယ်ကွဲ့ ကဲကဲနားထောင်ကြ ဟိုးဟိုး ရှေးရှေးတုန်းက အင်မတန်မှ ကြီးမားပြီး အရိပ်အဝါသကောင်းလှတဲ့ လက်ပံပင်ကြီးတပင်မှာ ရုက္ခစိုးကြီး ဦးထိပ်ပြောင်ဆိုတာ ရှိသတဲ့”
“ထိပ်ကြီးပြောင်နေလို့လား ဟင်ဖိုးဖိုး”
“အေးပေါ့ မိပေါက်ရဲ့”
“ဖိုးဖိုးလိုပေါ့ ဟိ”
“ကဲ ဖိုးလုံး ငြိမ်ငြိမ်နားထောင်ကြစမ်း အဲဒီ လက်ပံပင်ကြီးဟာ ကြီးမားခိုင်ခံ့လှတာကြောင့် ဂဠုန်ငှက်ကြီးတွေဟာ အဲဒီအပင်မှာ လာနားလေ့ရှိကြသတဲ့။ ဒါပေမယ့် ရုက္ခစိုးကြီးဦထိပ်ပြောင်ကတော့ မကြောက်ပါဘူးတဲ့။ အဲဒီ ဂဠုန်ငှက်ကြီးတွေဟာ တစ်ခါတစ်လေမှာ ပင်လယ်ထဲက နဂါးကြီးတွေကိုတောင်ချီလာပြီးတော့ လက်ပံပင်ကြီးပေါ်မှာ တင်ပြီစားလေ့ရှိသတဲ့။ စားပြီးတာနဲ့ အရိုးတွေကို ပစ်ချပြီး ပြန်သွားပါရောတဲ့။ ဒါကို ရုက္ခစိုးကြီးကလဲ အေးအေးဆေးဆေးပဲ ထိုင်ကြည့်နေလေ့ရှိသတဲ့”


“ကြောက်စရာကြီးနော် ဖိုးဖိုး”
“အေးပေါ့ မိပေါက်ရဲ့ သစ်ပင်ပေါ်တက်မဆော့နဲ့တော့နော် မြေးလေး”
“ဟုတ်”
“သားကတော့ မကြောက်ပါဘူး၊ ရုက္ခစိုးကြီးလိုပဲ အေးဆေးပဲ”
“ကဲ ဖိုးလုံးရေ …. ညီမလေးလို လိမ်မာမှပေါ့ မြေးရဲ့….အေး အဲလိုနဲ့ တစ်နေ့မှာတော့ ဂဠုန်ကြီးတစ်ကောင်ဟာ ပင်လယ်ထဲက နဂါးကြီးကို ဖမ်းမိပြီး လက်ပံပင်ကြီးဆီကို ထုံးစံအတိုင်းချီလာပါရောတဲ့။ အဲဒီမှာ နဂါးကြီးဟာ ဂဠုန်ကြီးရဲ့ခြေသဲကြားမှာ ရုန်းရင်းကန်ရင်းနဲ့ လမ်းက ညောင်ပင်ကြီးတစ်ပင်က ညောင်ကိုင်းကြီးကို အမြီးနဲ့ အတင်းပတ်ထားသတဲ့ကွယ်။ ဒါပေမယ့် ဂဠုန်ကြီးက အားသန်တော့ နောက်ဆုံးမှာ ညောင်ကိုင်းကြီးပါ ပြတ်ပြီးပါလာပါလေရောတဲ့။ အဲလိုနဲ့ပဲ ဂဠုန်ကြီးဟာ လက်ပံပင်ကြီးပေါ်ကိုရောက်လာပြီး နဂါးကြီးကိုတင်ပြီး စားပါလေရောတဲ့။ ရုက္ခစိုးကြီး ဦးထိပ်ပြောင်ကလဲ ထုံးစံအတိုင်း အေးအေးဆေးဆေးပဲ ထိုင်ပြီးကြည့်နေသတဲ့။ စားလဲပြီးရော ဂဠုန်ကြီးက ပျံသွားပါလေရောတဲ့။ အဲဒီအချိန်မှာ ပဲ ဦးထိပ်ပြောင်ကြီး ဟာ နဂါးကြီးပတ်လာတဲ့ ညောင်ကိုင်းကြားထဲမှာ နှံပြည်စုတ်ငှက်လေး ပါလာတာကို သတိထားမိသွားသတဲ့။ နဂါးကြီးတွေ ဂဠုန်ကြီးတွေ ကိုတောင် မကြောက်တဲ့ ရုက္ခစိုးကြီးဟာ နှံပြည်စုတ်လေးကို မြင်တဲ့ အခါမှာတော့ အင်မတန်မှ တုန်လှူပ်ခြောက်ခြား သွားပြီး ဇောချွေးတွေတောင်ပြန်လာ ပါရောတဲ့ကွယ်”
“ဘာဖြစ်လို့လဲ ဟင် ဖိုးဖိုး”
“အေး ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ရုက္ခစိုးကြီးက ဒီလို စဉ်းစားမိလို့တဲ့။ အဲဒီ နှံပြည်စုတ်လေးဟာ ညောင်သီးကို စားထားတော့  ခဏနေရင် မစင်စွန့်တဲ့အခါမှာ ညောင်စေ့ ပါလာတော့မယ်တဲ့၊ ညောင်စေ့ဟာ လက်ပံပင်ကြီးပေါ်မှာ ကျတဲ့ အခါ မကြာခင်မှာ ညောင်ပင်လေး ပေါက်လာတော့မယ်တဲ့၊ အဲဒီ ညောင်ပင်လေးဟာ တဖြည်းဖြည်းကြီးလာပြီး နောက်ဆုံးမှာ ညောင်ပင်ကြီး အဖြစ်နဲ့ လက်ပံပင်ကြီးကို ဝါးမျိုပြီး လက်ပံပင်ကြီး ပျက်စီးတော့မှာကို မြင်သတဲ့ကွယ်”
“ဟင် ဖိုးဖိုးကလဲ အဲလိုဖြစ်မယ်လို့ ရုက္ခစိုးကြီးက ဘယ်လိုလုပ်သိသလဲ”
“ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ အဲဒီတောထဲက တခြားအပင်ကြီးတွေမှာ အဲလိုဖြစ်ဘူးတာကို ရုက္ခစိုးကြီး ဦးထိပ်ပြောင်က တွေ့ဘူးထားလို့ပေါ့ ငါ့မြေးရဲ့။ အဲဒီတော့ ဦးထိပ်ပြောင်ဟာ ငှက်ကလေးကို သနားပေမယ့် သူ့ကို လက်ပံပင်ပေါ်ထားလိုက်ရင် ဖြစ်လာမယ့် အကျိုးဆက်တွေကို တွေးပြီး ခေါင်းခြောက်သွားတာပေါ့။”
“ဟင် ဦးထိပ်ပြောင်ကြီးကလဲ အနားက တခြားညောင်ပင်တွေက ရုက္ခစိုးတွေကို ပေးလိုက်တာမဟုတ်ဘူး”
“ဟား ဟား မိပေါက်က စဉ်းစားတတ်သားပဲ သူတို့လက်ခံရင်တော့ ရုက္ခစိုးကြီးက ပေးလိုက်မှာပေါ့ မြေးရဲ့”
 “အိုရှုတ်ပါတယ်၊ ဦးထိပ်ပြောင်ကြီးကလဲ နှံပြည်စုတ်လေးများ သတ်ပစ်လိုက်ပြီးရော”
“ဟဲ့ ဖိုးလုံးရဲ့ အဲလို စိတ်ကြမ်းတွေ မမွေးရဘူးမြေးရဲ့ ….ရုက္ခစိုးဆိုတာ သူတပါးအသက်ကို မသတ်ဘူး၊ ငါ့မြေးတို့လဲ သတ္တဝါငယ်လေးပဲ ဆိုပြီး မသတ်ရဘူး၊ သူတို့မှာလဲ ဒို့လို နာကျင်ခံစားတတ်တယ်ကွဲ့”
“နှံပြည်စုတ်လေးက ပျံမသွားဘူးလားဟင်ဖိုးဖိုး”
“ပျံမသွားလို့ ဦးထိပ်ပြောင်ကြီး ခေါင်းခြောက်နေတာပေါ့ မြေးရဲ့၊ ကဲကဲ မိပေါက်တို့ ဖိုးလုံးတို့  ဖိုးဖိုးပြောချင်တာက ငါ့မြေးတို့လဲ ဘယ်ကိစ္စမဆို သေးတယ်ကြီးတယ်မခွဲခြားပဲ ရုက္ခစိုးကြီးလို အရှည်ကိုတွေးတတ်ရမယ်၊ သတ္တဝါလေးတွေ အပေါ်မှာလည်း သနားတတ်ရမယ်၊ နောက်ပြီး သစ်ပင်ပေါ်လဲ တက်မဆော့ကြနဲ့ ဟုတ်လား ရုက္ခစိုးကြီး မျက်စေ့နောက်နေအုံးမယ်။ ကဲကဲ သွားကြတော့ ဖိုးဖိုး နားလိုက်အုံးမယ်။”

______
ဖိုးဖိုးကွန်း

မုသား ဖေါ်နည်းများ


သူငယ်ချင်းတို့ရေ ရုပ်ရှင်ထဲမှာ လူဆိုးကို ရဲတွေက မုသားဖေါ်စက် (lie detector) သုံးပြီး အမှူစစ်တာမျိုး တွေ့ဖူးကြမှာပါ။ အဲဒီလို စက်မျိုးမလိုပဲ လူတစ်ယောက်လိမ်နေတာကို သိနိုင်မယ့် နည်းတွေရှိရင် မလိုချင်ကြဘူးလား။ ဒီနည်းတွေကို ရဲတွေ စိတ်ပညာရှင်တွေ စုံထောက်တွေ ရှေ့နေတွေ တင်မက အောင်မြင်တဲ့ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းရှင်တွေ မန်နေဂျာတွေ ပါသုံးတတ်ကြပါတယ်။ ဟဲဟဲ ကြော်ငြာနဲနဲ များသွားပြီ။ တကယ်တော့ ဒီ အချက်တွေတွေ့တိုင်း လိမ်နေပြီလို့ အတိအကျ မဆိုနိုင်ပေမယ့် အတိုင်းအတာတစ်ခု အထိတော့ ခန့်မှန်းနိုင်မှာပါ။ အဲဒီတော့ သူငယ်ချင်းတို့ အရေးကြီးတဲ့ ကြောင်းအရာတစ်ခုကို တစ်ယောက်ယောက်ကို မေးဖို့လိုလာပြီဆိုရင် မမေးခင် သူ့ရဲ့ ကိုယ်အမူအရာ စကားလုံးသုံးစွဲပုံ တုန့်ပြန်ပုံတွေကို ဂရုတစိုက် အကဲခတ်ဖို့ ပြင်ဆင်ထားပါ။ ပြီးရင်တော့ သူ့ရဲ့ဖြေဆိုပုံနဲ့ အောက်ပါ အချက်တွေကို တိုက်ဆိုင် စစ်ဆေးကြည့် လိုက်ရင် အနီးစပ်ဆုံးခန့်မှန်းနိုင်မှာပါ။

(၁) ခန္ဓာကို အမူအရာ
-       စိတ်ဖိစီးမူ မရှိတဲ့လူတစ်ယောက်ဟာ စကားပြောနေချိန်မှာ မိမိကိုယ်ကိုသက်သောင့်သက်သာ ဆန့်ပြီးနေလေ့ရှိပေမယ့်၊ လိမ်လည်ပြောဆိုမယ့် လူဟာ ကိုယ်ခန္ဓာကို နေရာကျဉ်းကျဉ်းပဲ ယူထားတတ်ပါတယ်။ လိမ်မပြောခင် လက် နဲ့ခြေတွေကို အပြင်ကို ဆန့်လေ့မရှိပဲ ကိုယ်ဘက်ကိုပဲ ကပ်လေ့ ရှိတယ်။
-       လိမ်မယ့်သူဟာ မျက်စေ့ချင်းမဆုံမိအောင်နေလေ့ရှိတယ်။ (ဒါပေမယ့် ဒါဟာ ငယ်ရွယ်သူတွေမှာပဲ မှန်တတ်ပါတယ်။ အတွေ့အကြုံ ရင့်ကျက်သူတွေ ကတော့ မျက်စေ့ချင်း ဆုံအောင် လုပ်ခြင်းအားဖြင့် တဖက်လူရဲ့ ယုံကြည်မှူကို ယူရန်ကြိုးစားတတ်ပြန် ပါတယ်။)
-       သူ့ရဲ့ လက်ဟာ မျက်နှာ၊ ပါးစပ်၊ လည်ပင်းတို့ကို  ထိလိုက်တတ်တယ်။ ဒါမှမဟုတ် နှာခေါင်း၊ နားရွက်နောက်ပိုင်းတို့ကို ကုတ်လေ့ရှိတယ်။ များသောအားဖြင့် လိမ်မယ့်သူဟာ မသိစိတ်ကနေ သူ့ပါးစပ်ကို လက်နဲ့ကွယ်ဖို့ကြိုးစားတတ်တယ်။
-       စကားပြောသူဟာ သူ့မှာ လိမ်လည်ဖုံးကွယ်စရာမရှိတဲ့အခါမှာ နားထောင်သူဖက်ကို ကိုယ်ကိုကိုင်းညွှတ်ဖို့ ဝန်မလေးပေမယ့် လိမ်လည်မယ့် အခါမှာတော့ နောက်ကို ယိုင်ထား လိုတယ်။ (ဒါပေမယ့် ဒါဟာ တဖက်လူကို မနှစ်သက်ခြင်း၊ အကြောင်းအရာကို စိတ်ဝင်စားမှူနဲခြင်း တို့ကြောင့်လည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။)
-       စကားပြောရင် လက်ဟန်ခြေဟန်နဲ့ပြောလေ့ရှိသူတွေဟာ လိမ်ပြောနေတဲ့အခါမှာ လက်လှူပ်ရှားမှူ နဲသွားတတ်ပြီး တစ်ခါတစ်လေ လုံးဝရပ်သွားတတ်ပါတယ်။
-       စိတ်လှူပ်ရှားနေသူ မှာ တံတွေးဂလင်းတွေ အလုပ်မလုပ်ဘဲ လည်ချောင်းနဲ့ အာခြောက်လာပြီး တံတွေး မျိုခြင်း၊ ချောင်းဟပ်ခြင်းတို့ မကြာခဏလုပ်လေ့ရှိပါတယ်။ ဒါဆိုရင်တော့ ကြောက်နေတာ သို့မဟုတ် လိမ်ပြောနေတာ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။



(၂) ခံစားချက်ကိုဖေါ်ပြခြင်း
-       ပြောလိုက်တဲ့ စကားလုံးနဲ့ ဖေါ်ပြတဲ့ ခံစားချက်အမူအရာဟာ အချိန်မကိုက်တတ်ဖူး
ဥပမာ။ ကိုယ်မကြိုက်တဲ့ ပစ္စည်းတခုကို လက်ဆောင်ရရှိတဲ့အခါ ယဉ်ကျေးမှူအရ “ဟာ ကောင်းလိုက်တာ”လို့ ပြောပြီးမှ ပြုံးလိုက်တတ်တယ်။ ကိုယ်ကြိုက်တဲ့ ပစ္စည်းဆိုရင်တော့ တစ်ခါထဲပြုံးရင်းပြောလေ့ရှိပါတယ်။
-       ခံစားချက်ကို ဖေါ်ပြတဲ့ အမူအရာဟာ စကားလုံးထက် နောက်ကျယုံမက သာမန်ထက်ကြာကြာ ပိုဖေါ်ပြပြီး မှ ရုတ်တရက် ရပ်လိုက်တတ်တယ်။
-       တစ်ခါတစ်ရံ စကားလုံးနဲ့ အမူအရာနဲ့ မကိုက်တတ်ဘူး
ဥပမာ။ “ငါမင်းကိုချစ်ပါတယ်” လို့ပြောပြီး မျက်ခုံးရှုံ့လိုက်တာမျိုး
-       ပျော်ရွှင်ခြင်း ဝမ်းနဲခြင်း အံ့သြခြင်းတို့ကို ဖေါ်ပြတဲ့ အခါ မျိုးမှာ လိမ်လည်တဲ့သူဟာ ပါးစပ်တဝိုက် မှာသာ လှူပ်ရှားလေ့ရှိတယ်။ တကယ့် ခံစားချက်နဲ့ ပြုံးရီတဲ့အခါမှာတော့ ပါးစပ်တွန့်ကွေးရုံတင်မက မျက်နှာရဲ့ တစ်ခြားကြွက်သားများပါ လှူပ်ရှားမှူ့ကြောင့် မျက်စေ့ပေါက်မှေးသွားခြင်း မေးရိုးနဲ့ပါး လှူပ်ရှားခြင်း နှဖူးအောက်ဖက်ကိုတွန့်ရှုံ့သွားခြင်းတို့ ဖြစ်စေပါတယ်။

(၃) တုံ့ပြန်မှူ
-       စွပ်စွဲခံရတဲ့အခါ အပြစ်ရှိတဲ့ သူဟာ စကားလုံး အမူအရာ အားဖြင့် ခုခံပြောဆိုဖို့ အားသန်ပြီး၊ အပြစ်မဲ့သူဟာ ဒေါသနဲ့ ပြန်လည် တိုက်ခိုက်ဖို့ အားသန်တယ်။ (ဒါပေမယ့် အပြစ်မဲ့သူဟာ စွပ်စွဲခံရလို့ ရှက်ရွံ့သွား ကြောက်သွားတဲ့အခါမှာလည်း အတင်းငြင်းဆန် တတ်တာကို သတိထားရပါမယ်။)
-       လိမ်လည်တဲ့သူဟာ မေးခွန်းထုတ်တဲ့ သူနဲ့ မျက်နှာခြင်းဆိုင်နေလိုစိတ်မရှိပဲ ဦးခေါင်း သို့မဟုတ် ခန္ဓာကိုယ်ကို အနည်းငယ်စောင်းလှည့်ထားတတ်တယ်။
-       အမှူ့မဲ့ အမှတ်မဲ့နဲ့ မေးသူနဲ့ သူ့ရဲ့ကြားမှာ ပစ္စည်းတစ်ခုခု (စာအုပ်၊ လက်ဖက်ရည်ပန်းကန် စသည်) ကို ချထားတတ်တယ်။
-       Yes/no မေးခွန်းတွေကို လိမ်ဖြေတဲ့အခါ မဖြေခင် ခေါင်းညိတ်၊ ခေါင်းခါပြဖို့ တွန့်ဆုတ်နေတတ်ပြီး တစ်ခါတစ်ရံ အဖြေနဲ့ ဆန့်ကျင်ဖက်ဖြစ်နေတတ်တယ်။

(၄) စကားလုံးသုံးစွဲပုံ
-       လိမ်လည်ချင်သူဟာ မေးခွန်းကို တိုက်ရိုက်မဖြေပဲ မလုံမလဲပြုံးပြီး ဝေ့ဝိုက်ဖြေလေ့ရှိတယ်။
ဥပမာ။ “အံစွဲထဲက ပိုက်ဆံ ရှင်ယူသုံးလိုက်သလား” လို့မေးရင် “မင်း အံစွဲထဲထားတာရော ဟုတ်လို့လားကွာ” လို့ ဖြေတာမျိုး
-       ဟာသလုပ်ပစ်ခြင်း ထေ့လုံးငေါ့လုံးများ သုံးခြင်းတို့နဲ့လဲ မေးသူကို အာရုံလွှဲတတ်တယ်။
-       မေးသူကို စွဲဆောင်နိုင်ရန် လိမ်လည်သူဟာ မလိုအပ်တဲ့ အသေးစိတ်အချက်အလက်တွေကို ထည့်ပြီး စကားကို ရှည်ရှည်ဝေးဝေး ပြောလေ့ရှိတယ်။ စကားဝိုင်း အသံတိတ် ရပ်တန့်သွားပြီး မေးသူ စဉ်းစား ဆင်ခြင်ခွင့် ရသွားမှာ မလိုလားဘူး။
-       လိမ်လည်သူဟာ သာမန်ထက် အသံတိုးပြီး ဗလုံးဗထွေးနဲ့လဲ ပြောလေ့ရှိတယ်။
-       တစ်ခါတစ်လေ မလိုအပ်ပဲ မေးသူရဲ့မေးခွန်း အတိုင်း အတိအကျ ပြန်ကောက်လေ့ရှိတယ်။
ဥပမာ။ “ဟေ့ကောင် မင်း ညနေက လက်ဘက်ရည်ဆိုင်သွားတာလား ကျူရှင်သွားတာလား” လို့မေးရင် ကျူရှင်သွားတဲ့သူက “ကျူရှင်သွားတာ” လို့ဖြေပြီး လက်ဘက်ရည်ဆိုင် သွားတဲ့သူက “ကျွန်တော် လက်ဘက်ရည်ဆိုင်မသွားဘူး ကျူရှင်သွားတာ” လို့လိမ်တတ်ပါတယ်။

Googling လုပ်ပြီး မှတ်စုထုတ်ထားတာတွေပါ။ အရေးကြီးတာပြောပါအုံးမယ်။ ဒီအချက် တစ်ခုနှစ်ခုလောက်နဲ့ တိုက်ဆိုင်ယုံနဲ့ သူတပါးကို လူလိမ်လို့ သွား စွပ်စွဲရင်တော့ အဆင်အခြင် နည်းရာ ကျပါလိမ့်မယ် ခင်ဗျာ။ တကယ်တော့ ဒါတွေဟာ လိမ်လည်သူတွေပြုလေ့ရှိတဲ့ အပြုအမူတွေကို လေ့လာ စာရင်းပြုစုထားတာ ဖြစ်တာကြောင့် ဒီအချက်တွေ တော်တော်များများနဲ့ကိုက်ညီရင် လိမ်နေတာ ဖြစ်ဖို့ အခွင့်အလမ်းများတယ်ဆိုတာ လောက်ပဲ ခန့်မှန်းနိုင်မှာပါ။ ဒါဆိုရင် ကိုယ်ဘက်က သတိထားနိုင်တာပေါ့။ အဲဒီလောက်ပဲ အသုံးချသင့်ပါတယ်။

(၅) မျက်လုံး ရွေ့လျားပုံ
ကိုယ်နဲ့စကားပြောနေသူတစ်ယောက်ရဲ့မျက်လုံးရွေ့လျားပုံဟာလည်း သူ့စိတ်အခြေအနေကို ဖေါ်ပြနေပါတယ်။ ဥပမာ ကိုယ်မေးလိုက်တဲ့မေးခွန်းကို ဖြေတဲ့အခါ သူရဲ့မျက်လုံးဟာ ဘယ်ဘက် အပေါ်ကိုရွေ့လား ဘေးကိုရွေ့လား အောက်ဘက်ကိုရွေ့လား နောက်ပြီး ညာဘက် အပေါ်ကိုရွေ့လား ဘေးကိုရွေ့လား အောက်ဘက်ကိုရွေ့လား ဆိုတာကိုကြည့်ပြီး သူ့စိတ်ကို မှန်းဆနိုင်ပါတယ်။  

-       ဖြေသူရဲ့ ဘယ်ဘက်အပေါ်(မေးသူရဲ့ညာဘက်အပေါ်)
ပုံရိပ် ကို ပြန်လည် အမှတ်ရခြင်း။ ဥပမာ “မင်းမနေ့က ဘာဝတ်လဲ”လို့မေးရင် သူ့မျက်လုံးဟာ ဘယ်ဘက်အပေါ်ကို ဖြတ်ကနဲ ကြည့်လိုက်ပြီး ပြန် စဉ်းစားယူပါလိမ့်မယ်။

-       ဖြေသူရဲ့ညာဘက်အပေါ် (မေးသူရဲ့ဘယ်ဘက်အပေါ်)
ပုံရိပ်ကိုတည်ဆောက်ယူခြင်း။ ဥပမာ “မင်း ခြင်္သေ့ အပြာရောင်ကို မြင်ကြည့်လိုက်စမ်း” လို့ပြောရင် သူ့မျက်လုံးတွေဟာ ညာဘက်အပေါ်ကို ကြည့်ရင်း စိတ်ထဲမှာ ပုံဖေါ်ပါလိမ့်မယ်။

-       ဖြေသူရဲ့ဘယ်ဘက်ဘေး (မေးသူရဲ့ညာဘက်ဘေး)
အသံကို ပြန်လည်အမှတ်ရခြင်း။ ဥပမာ “မင်းကြိုက်တဲ့သီချင်းတစ်ပုဒ်ကို စိတ်ထဲမှာ ဆိုကြည့်ပါ” လို့ခိုင်းရင် သူ့ဘယ်ဘက်ကိုကြည့် ပါလိမ့်မယ်။

-       ဖြေသူရဲ့ညာဘက်ဘေး (မေးသူရဲ့ ဘယ်ဘက်ဘေး)
အသံကို ကြားရောင်ယူခြင်း။ ဥပမာ “မင်း ငှက်ဆိုးထိုးသံကို ကြားရောင်ကြည့်လိုက်စမ်း” လို့ပြောရင် သူ့ညာဘက်ကိုကြည့်ရင်း ငှက်ဆိုး ဘယ်လိုထိုးမလဲလို့တွေးပါလိမ့်မယ်။

-       ဖြေသူရဲ့ ဘယ်ဘက်အောက် (မေးသူရဲ့ ညာဘက်အောက်)
လူတွေဟာ ကိုယ့်ဟာကို စကားပြောရင် ဘယ်ဘက်အောက်ကို ကြည့်လေ့ရှိပါတယ်။

-       ဖြေသူရဲ့ ညာဘက်အောက် (မေးသူရဲ့ ဘယ်ဘက်အောက်)
အထိအတွေ့ အနံ့ အရသာတို့ကို ပြန်လည် တွေးတောခြင်း။ ဥပမာ “မင်းသဲပေါ်မှာ ဖိနပ်မပါဘဲ လမ်းလျောက်ဖူးလား” လို့မေးရင် ညာဘက်အောက်ကို ကြည့်ရင်း ခြေဖဝါးနဲ့သဲရဲ့ အထိအတွေ့လေးကို ပြန် အမှတ်ရပါလိမ့်မယ်။

ကဲဒါတွေသိတော့ ဘယ်လို အလိမ်ဖေါ်နိုင်မှာလဲ လို့မေးရင် ဥပမာ သကြားလုံးခိုးစားနေတဲ့ ကလေးတစ်ယောက်ကို “မင်း မေမေက စားလို့ရတယ်လို့ ပြောလို့လား” လို့မေးရင် ကလေးက သူ့အမေရဲ့ ခွင့်ပြုသံကို စိတ်ထဲမှာ ပုံဖေါ်ကြားရောင်ပြီး “ဟုတ်ကဲ့ ပြောတယ်” လို့ဖြေပါလိမ့်မယ်။ ဥပမာ “ငါမနေ့ညက နိုက်ကလပ်သွားခဲ့တာကွ” လို့မဟုတ်ဘဲကြွားပြောတဲ့သူငယ်ချင်းကို “မင်း ဝင်ကခဲ့သေးလား” လို့မေးရင် မီးရောင်စုံတွေနဲ့ ကပွဲ ခန်းမကြီးကိုစိတ်ကူးကြည့်ပြီး “အေး” လို့ပြောပါလိမ့်မယ်။ ဒါဆိုသူတို့ ဘယ်နေရာကိုကြည့်ရင်း မရှိတဲ့ အာရုံတွေကို ဖန်တီးမလဲ ဆိုတာ သူငယ်ချင်းတို့ခန့်မှန်းနိုင်ပါပြီ။ အကြမ်းဖြင်းအားဖြင့်တော့ ညာသန်တွေဟာ သူ့ရဲ့ညာဘက်ကို ဖြတ်ကနဲ စိုက်ကြည့်ရင်း ပြောလိုက်တဲ့အခါမှာ တကယ့် အတွေ့အကြုံကို ပြန်စဉ်းစားနေတာထက် စိတ်ကူးဖန်တီးနေတာ ဖြစ်ဖို့များပါတယ်တဲ့။ ဘယ်လောက်မှန်သလဲ ဆိုတာတော့ သူငယ်ချင်းတို့ စမ်းကြည့်ကြပေါ့။ တော်ကြာ ဖန်တီးနေတာမဟုတ်ဘဲ ကောင်မလေး လှလှမြင်လို့ လှမ်းငမ်းလိုက်တာလဲ ဖြစ်နေအုံးမယ် ဟားဟား။ ဘယ်သန်တွေအတွက် ဆိုရင်တော့ အပေါ်ကဖေါ်ပြထားတဲ့ဘက်တွေကို ပြောင်းပြန်ယူရပါမယ်။

(၆) အလိမ်ဖေါ်နည်းများ
နောက်ဆုံးအနေနဲ့ ပြောပြချင်တာကတော့ အလိမ်ဖေါ်နည်း သုံးနည်းပါ။ ပထမ နှစ်နည်းက တကယ် အသုံးတဲ့ပါတယ်။ ရာခိုင်နုန်းတော်တော်များများ မှန်တာကိုတွေ့ရ ပါလိမ့်မယ်။ တတိယ နည်းကတော့ အမူစစ်တဲ့စုံထောက်တွေ သုံးလေ့ရှိပြီး သာမန်အခြေအနေမှာ သိပ်သုံးလို့ အဆင်မပြေပါဘူး။ ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် ကိုယ့်ကို တစ်ယောက်ယောက်က လိမ်ပြောနေပြီလို့ သံသယဝင်နေပြီဆိုရင်တော့ အောက်ပါနည်းသုံးနည်းကို သုံးကြည့်ပါ။

(၆.၁) ခေါင်းစဉ်ပြောင်းနည်း
သင့်ကို သူလိမ်နေပြီ လိ့ုထင်နေရင် လက်ရှိပြောနေတဲ့ အကြောင်းအရာကနေ ရုတ်တရက် တခြား အကြောင်းအရာတစ်ခုကို ပြောင်းပြောလိုက်ပါ။ အဲဒီ အချိန်မှာ သူ့ရဲ့ မျက်နှာအရိပ်အကဲကို ဂရုစိုက်ကြည့်ပြီး ပထမဆုံး ပေါ်တဲ့ အမူအရာကို စမ်းစစ်ကြည့်ပါ။ တကယ်လို့သူ လိမ်နေခဲ့တာဆိုရင် ပိုပြီးစိတ်ပေါ့ပါးသွားတဲ့ဟန်နဲ့ ခေါင်းစဉ်အသစ်နောက်ကို အလွယ်တကူ လိုက်လာပါလိမ့်မယ်။ အမှန်အတိုင်း ပြောနေခဲ့သူဆိုရင်တော့ စိတ်ရှုတ်ထွေးသွားတဲ့ အမူအရာနဲ့ အတူ မူလအကြောင်းအရာကို ပြန်သွားဖို့ ကြိုးစားပါလိမ့်မယ်။

(၆.၂) ရောလိမ်နည်း
          သင့်ကို သူက သံသယဝင်စရာ ဇတ်လမ်းတစ်ပုဒ် လာရွတ်ပြနေပြီ ဆိုရင်၊ သူ့ဇာတ်လမ်း ထဲက အတိုင်း သူတကယ်မပါဝင်ပဲနဲ့ မသိနိုင်မဲ့ အသေးစိတ် အချက်အလက်တစ်ခုကို လုပ်ကြံပြီး ခင်းပေးလိုက်။ အဲဒီလမ်းအတိုင်း သူဆက်လျှောက်ရင် မိပြီ။ ဥပမာ သင့် ကောင်မလေးက မနေ့က သူ့သူငယ်ချင်းမလေး ဝတ်မှူံ နေမကောင်းလို့ သတင်းသွားမေးနေလို့ ချိန်းထားတဲ့ဆီ မလာဖြစ်တာပါလို့ ဆိုလာရင်၊ သင်ကလဲ “ဟာ ဟုတ်လား မနေ့ကမနက်က ဝတ်မှူံတို့ဘေးအိမ်မှာ မီးလန့်တာ ကြားလိုက်သေးတယ်။ တော်သေးတာပေါ့ တခြားအိမ်တွေမကူးလို့။ ဝတ်မှူံတော့ တော်တော်လန့်သွားမှာပဲ။ သနားပါတယ်” လို့ ခင်းပေးလိုက်။ ကောင်မလေးကလဲ “အင်း ဟုတ်တယ် သူ့ခမျာ လန့်ပြီး အဖျားတောင် ပိုတက်သွားတယ်” ဆိုလို့ကတော့ ဝမ်းနည်းပါတယ် သူငယ်ချင်းရေ ဘီယာနဲ့သာ ဖြေပါတော့။ အဲ ကောင်မလေးက မျက်ခုံးလေး ရှုံပြီး “ဟင်ဘယ်မှာ မီးလောင်တာလဲ မကြားမိပါဘူး” ဆိုရင်တော့ ဟဲဟဲ အမှန် အကန်လေးပေါ့။

(၆.၃) နောက်ပြန်ပြောခိုင်းနည်း
          ဒါကတော့ ကျွန်တော် စောစောက ပြောခဲ့သလို ရဲတွေ အလီဘိုင်စစ်တဲ့နည်းပေါ့။ သင်သံသယ ရှိတဲ့သူကို သူရဲ့ဇာတ်လမ်းကို ဆုံးအောင်ပြောပါစေ။ အဲဒီအချိန်မှာ သင်က အဖြစ်အပျက်တွေရဲ့ အစီအစဉ်ကို သေသေချာချာလိုက်မှတ်ထားပါ။ နောက်ဆုံး ပြီသွားတဲ့အခါမှာ အဲဒီဇာတ်လမ်းကို နောက်တစ်ခေါက်ပြန်ပြောခိုင်းပါ။ ဒါပေမယ့် နောက်ဆုံးကနေ နောက်ပြန် အစဉ်အတိုင်းပြန်ပြောပါစေ။ သူက မကြည်ဖြူတဲ့ပုံနဲ့ ငြင်းချင်ငြင်းပါလိမ့်မယ်။ သင်က ရအောင်စွဲဆောင်ပြီး ချက်ချင်းပြန်ပြောခိုင်းပါ။ အဲဒီအခါမှာ သင်က အကြောင်းအရာရဲ့ရှေ့နောက်မညီမူ အချိန်အစီအစဉ်မကျမူတို့ကို ဂရုစိုက်ဖမ်းရပါမယ်။ လိမ်ပြောတဲ့သူဟာ အင်မတန်မှ မှတ်ဉာဏ်ကောင်းသူသာ မဟုတ်ခဲ့ရင်တော့ သူ့ဇာတ်လမ်းကို ရှေ့နောက်ညီအောင် အစီအစဉ်တကျပြန်ပြောနိုင်မှာမဟုတ်ပါဘူး။ ဖန်တီးထားတဲ့ ဇာတ်လမ်းတစ်ပုဒ်ကို နောက်ပြန် အစီအစဉ်ကျအောင်ပြန်ပြောဖို့ ဆိုတာ တော်တော်ခက်ပါတယ်။

          နောက်ဆုံး အနေနဲ့ပြောလိုတာကတော့ ဒီအကြောင်းအရာတွေဟာ ဗဟုသုတအဖြစ် လေ့လာထားဖို့နဲ့ အကြောင်းတိုက်ဆိုင်လာမှသာလျှင် ကိုယ့်ရဲ့ဆင်ခြင်ဉာဏ်အတွေ့အကြုံတို့နဲ့ ယှဉ်ပြီး သုံးဖို့ပါ။ ပတ်ဝန်းကျက်က လူတွေကို အချိန်တိုင်း ဒီအချက်တွေနဲ့ လိုက်စစ်နေရင် လူမူရေးမှာ ထိခိုက်နိုင်သလို ကိုယ့်စိတ်ကိုလည်း သံသယတွေနဲ့ ငြင်းဆဲရာရောက်ပါတယ်။ တန်ဆေးလွန်ဘေး ပေါ့ခင်ဗျာ။
______
ကွန်းဇော်

ငရဲ၏ အပူချိန်


အလုပ်မရှိကြောင်ရေချိုးဆိုသလိုပဲ ဒီနေ့ နဲနဲ အားနေတာနဲ့ ပေါက်ကရတွေးမိတာလေးရေးထားတာပါ။ သူငယ်ချင်းတို့လည်း အပြင်းပြေလေး ဖတ်ကြည့်ကြပါခင်ဗျာ။
မေးခွန်း။               ငရဲ၏ အပူချိန်သည် တိုးလာသလား လျှော့သွားသလား။ ယုတ္တိဗေဒနည်းအားဖြင့်သက်သေပြပါ။
အဖြေ။
ပေးထားချက် (၁)        ဘာသာတိုင်းတွင်ငရဲ ရှိသည်။
ပေးထားချက် (၂)        ဘာသာတခုကို ယုံကြည်သောသူသည် အခြားဘာသာအနေဖြင့်ကြည့်လျှင် မိစ္ဆာ ဒိဋ္ဌိဖြစ်၏။
ပေးထားချက်(၂-က)     ဘာသာမဲ့သည်လည်း အခြားဘာသာများမှကြည့်လျှင် မိစ္ဆာ ဒိဋ္ဌိဖြစ်၏။
ပေးထားချက် (၃)        မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိသည် ငရဲကျမည်။
ထို့ကြောင့် ပေးထားချက် (၁) (၂) နှင့် (၃) တို့ အရ
ကောက်ချက် (၁)     လူတိုင်း ငရဲကျမည်

ပေးထားချက် (၄)        ကမ္ဘာ့ လူဦးရေသည် အမြဲတိုးလာနေသည်။
ထို့ကြောင့် ပေးထားချက် (၄) နှင့် ကောက်ချက် (၁) တို့ အရ
ကောက်ချက် (၂)     ငရဲ ၏ ဒြပ်ထုသည် အမြဲတိုးလာနေသည်။

ပေးထားချက် (၅)        ငရဲ ၏ အရွယ်အစားသည် ပြောင်းလဲနေသည်ဟု ဘယ်ဘာသာကမျှ မဆို။ ထို့ကြောင့်
                             ငရဲ၏ အရွယ်အစားသည် ကိန်းသေဖြစ်၏။
ထို့ကြောင့် ပေးထားချက် (၅)နှင့် ကောက်ချက် (၂) တို့ အရ
ကောက်ချက် (၃)     ငရဲတွင်းဖိအားသည် အမြဲတိုးလာနေသည်။

ပေးထားချက် (၆)        ဘွိုလ်းနှင့် ချားလ်စ် တို့၏ နိယာမ များအရ ထုထည် ကိန်းသေရှိသော အခြေအနေတွင် ဖိအားသည် အပူချိန်နှင့် တိုက်ရိုက် အချိုးကျ၏။
ထို့ကြောင့် ပေးထားချက် (၆) နှင့် ကောက်ချက် (၃)တို့အရ
သက်သေပြချက်။      ငရဲ၏ အပူချိန်သည် တိုးလာနေပါသည်။

_______
ကွန်းဇော်